یادداشت| بیم و امیدهای دوران پس از رفع تحریم‌ها

به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، حمیدرضا حسینی دانا طی یادداشتی به بررسی نقاط عطف آغاز و انجام مذاکرات اخیر رفع تحریم‌ها پرداخته است. در این یادداشت آمده است:

۱. تابستان ۱۴۰۰ است. دولت سیزدهم مستقر می‌شود. آمریکا و اعضای برجام به‌طور یک‌صدا خواستار بازگشت ایران به میز مذاکره هستند اما ایران به دلیل خروج آمریکا از برجام، حاضر به مذاکره مجدد با او نیست. همچنین فرصتی لازم دارد تا وضعیت جدید را بررسی کند اما واشنگتن با طرح شروط جدید، افکار عمومی جهان را تهییج می‌کند تا مذاکرات از سر گرفته شود.

۲. مقام معظم رهبری در بیاناتی به بدعهدی آمریکا می‌تازد و کارشکنی آن‌ها در دسترسی ایران به دارو و تحریم‌های ظالمانه را یادآوری می‌کند. جهان ساکت می‌شود و فضای بسیار مناسبی برای اقدامات آفندی رسانه‌های ایرانی برای تحت‌فشار قرار دادن امریکا به وجود می‌آید.

۳. آمریکا حدود ۲ ماه عقب‌نشینی می‌کند. در این وضعیت، هیچ‌یک از رسانه‌های ایرانی از این فضا استفاده نمی‌کنند. لذا آمریکا به‌تدریج خود را به پشت دروازهٔ مذاکرات می‌رساند.

۴. پس از آغاز مذاکرات رفع تحریم‌ها، امریکا با حضور در وین در پس‌زمینهٔ جلسات، بیشترین تأثیر را بر گفتگوها می‌گذارد. طرف‌های اروپایی دائماً اولتیماتوم زمانی می‌دهند اما رسانه‌های ایرانی منفعل هستند.

۵. اخبار جلسات مذاکره از زبان آمریکایی‌ها، اعراب خلیج‌فارس و صهیونیست‌ها شنیده می‌شود. نخبگان، کارشناسان و رسانه‌ها داخلی منتظر اخبار مذاکرات هستند تا بتوانند با تولید راهکارهای فنی به تیم مذاکره‌کننده کمک کنند اما در داخل خبری منتشر نمی‌شود.

۶. با رخداد جنگ اوکراین و افزایش جهانی قیمت نفت، نظرها به توافق بین ایران و اعضای برجام است تا حداقل بازار نفت را به آرامش برساند. رسانه‌های مهاجم فارسی‌زبان که از ابتدای مذاکرات، برچیده شدن تحریم‌ها را غیرمحتمل می‌دانستند، اکنون مشوق گفتگوها هستند. برخی شایعات به گوش می‌رسد که طرفین مذاکرات برای کمک به جامعهٔ جهانی و بازارهای انرژی در حال دستیابی به توافق‌های حداقلی هستند. باز هم خبری از تکذیب یا تأیید طرف ایرانی نیست و مذاکرات به پایان می‌رسد.

۷. رهبری انقلاب در بیاناتی بر ضرورت قوی شدن کشور تأکید می‌کنند. ایشان ضمن توصیه به اغوا نشدن خواص، خاطرنشان کردند: دشمن قصد دارد با کاهش ایمان و اعتمادبه‌نفس عمومی، ملت را مأیوس و ناامید کند.

رهبر انقلاب، ارکان قدرت ملی را در «علم و فناوری» و «تفکر و اندیشه ورزی و آزاد فکری» دانستند و عواملی مانند: «امنیت و قدرت دفاعی»، «اقتصاد و رفاه عمومی و آسودگی معیشتی مردم»، «قدرت سیاست‌ورزی و چانه‌زنی برای تأمین منافع ملی در عرصه منطقه و جهان»، «فرهنگ و سبک زندگی»، و «منطق جذاب و تأثیرگذار بر دیگر ملت‌ها» را بازوهای قدرت ملی خواندند که برای ملت‌ها عمق راهبردی ایجاد می‌کند.

ایشان تأکید کردند که هیچ‌یک از این بازوهای قدرت ملی نباید به نفع یک رکن و بازوی دیگر قطع شود.

اکنون یک پیشنهاد از سوی کارشناسان مطرح می‌شود مبنی بر اینکه تجمیع توان اندیشه ورزی کارشناسان داخلی می‌تواند به رفع گره‌های احتمالی ایجادشده توسط طرف‌های مذاکره‌کننده کمک کند.

یک نگرانی هم بابت مدیریت دورهٔ پس از توافق در بین نخبگان به وجود آمده است. تجربه نشان می‌دهد در هر دوره‌ای که درآمدهای ارزی کشور جهش ناگهانی داشته، دروازه‌های واردات با شعار «تلاش برای آسایش مردم» به‌طور کامل بازشده و خسارت‌های فراوانی را به کشور وارد کرده است.

تجربهٔ افزایش ناگهانی قیمت نفت در دههٔ ۱۳۵۰ و آزاد شدن پول‌های بلوکه‌شده پس از امضای برجام، این تجربیات ناامیدکننده را به همراه داشته است. این در حالی است که سوء مدیریت‌ها در اجرای برنامه‌های توسعهٔ پنج‌ساله و برخی فسادهای اقتصادی، بر تلخی این تجربیات می‌افزاید. مضافاً اینکه پس از یک دورهٔ چهل‌ساله، به‌تازگی چرخ‌های تولید کشور شروع به حرکت کرده و هرلحظه بیم آن می‌رود که واردات افسارگسیخته، بار دیگر پروندهٔ اشتغال و تولید ملی را به بایگانی بفرستد.

*حمیدرضا حسینی دانا، رئیس اندیشکده راهبردی رسانه‌ها و فضای مجازی

انتهای پیام/۴۱۰۶/